κομμουνισμός και κομμουνισμοί

Το βιβλίο κομμουνισμός της Μπίνι Αντάμτσακ από τις εκδόσεις νήσος, είναι μια μικρή σε μέγεθος, αλλά εξαιρετική σε ποιότητα, εργασία. Το βιβλιαράκι της χωρίζεται σε 2 μέρη. Στο πρώτο μέρος με ένα απλό, αλλά καθόλου απλοϊκό τρόπο, διαπράττεται τις έννοιες του καπιταλισμού και του κομμουνισμού, καλύτερα των κομμουνισμών. Το πρώτο μέρος θυμίζει παραμυθάκι για το πώς δημιουργήθηκε ο καπιταλισμός και πως επιχειρήθηκε να εφαρμοστεί ο κομμουνισμός, οι κομμουνισμοί καλύτερα. Στο πρώτο μέρος το κείμενο συνοδεύεται με μια σειρά καλαίσθητα σκίτσα της συγγραφέως. Ενώ στο δεύτερο μέρος με ένα περίτεχνο φιλοσοφικό λόγο, που θέλει ιδιαίτερη προσοχή στο διάβασμα, αναλύοντας το πρώτο μέρος, εξηγεί: Γιατί πρέπει να μιλάμε για κομμουνισμούς και όχι κομμουνισμό, γιατί ο κομμουνισμός πρέπει να αναμετρηθεί με το παρελθόν του και τις σοσιαλιστικές ουτοπίες, επιχειρώντας να συγκροτήσει μια θεωρία της κομμουνιστικής επιθυμίας. Εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έννοια που μας πάει πέρα από τον κομμουνισμό της ικανοποίησης των αναγκών, συναντώντας κατά μια έννοια τον κομμουνισμό της καθολικής άρσης της αναγκαιότητας. Για την συγγραφέα -που σε αυτή την εργασία μιλάει στο θηλυκό πρόσωπο, εργάτριες, πριγκίπισσες ..κτλ- ο καπιταλισμός πέρα από εξουσία του κεφαλαίου και των καπιταλιστών, είναι η εξουσία των πραγμάτων επί των ανθρώπων, σε συνδυασμό με την εξουσία κάποιων ανθρώπων σε άλλους ανθρώπους. Δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση στον εξουσιαστικό του χαρακτήρα, με όπλο την θεωρία του νεαρού Λούκατς, περί πραγματοποίησης, στο καταπληκτικό βιβλίο του ιστορία και ταξική συνείδηση. Ο κομμουνισμός και οι κομμουνισμοί είναι τα γιατροσόφια που μας γιατρεύουν τα δεινά που προκαλεί ο καπιταλισμός. Και όπως είναι φυσικό για την γιατρειά του καπιταλισμού εφαρμόστηκαν ποικίλες θεραπείες, για αυτό και κομμουνισμοί. Συχνά σε αντίφαση και σε σύγκρουση ο ένας με τον άλλον. Με αποτέλεσμα οι ποικίλοι ορισμοί του κομμουνισμού να είναι πεδίο έντονης πολιτικής και ιδεολογικής αντιπαράθεσης. Και με θεραπείες που δεν έφεραν τα αναμενόμενα αποτελέσματα, το εναντίον σε πολλές περιπτώσεις θα έλεγα. Πρόκειται για ένα γεγονός που θα πρέπει να αναμετρηθούν μαζί του οι κομμουνιστές και ο κομμουνισμός σήμερα, όπως γραφεί χαρακτηριστικά στο δεύτερο μέρος η συγγραφέας: «Μπορούμε να μιλάμε για τον κομμουνισμό εκκινώντας από την ψευδαίσθηση μιας άμεσης, αμόλυντης και αδιάφορης απέναντι στην ιστορία του Μαρξισμού πρόσβασης σε κάποιο πρωταρχικό μαρξικό κείμενο, να μιλάμε γι΄ αυτόν αγνοώντας την ιστορία και τις γενιές που μας χωρίζουν από το κείμενο του Μαρξ; Μπορεί να λέγεται σήμερα κομμουνίστρια όποια αρνείται από ντροπή να αναλάβει την ευθύνη για την κληρονομία του σταλινισμού και για τα θύματα του; Αλλά στο ερώτημα για την εξασφάλιση απέναντι στους κινδύνους της επανάστασης, η εύκολη υπόσχεση ότι την επόμενη φορά τα πράγματα θα γίνουν πιο δημοκρατικά είναι εξίσου τόσο επιπόλαιη όσο και η δήθεν ριζοσπαστική απάντηση ότι δεν μπορούμε, και μάλιστα ότι δεν επιτρέπεται να κάνουμε δηλώσεις για το πώς θα είναι ο κομμουνισμός.»(σ:82) Ποια είναι όμως η απάντηση που μας δίνει η συγγραφέας; Η συγγραφέας για να μας δώσει μια απάντηση ή καλύτερα για να περιγράψει μια φιλοσοφική γραμμή των απαντήσεων που μπορούν να δοθούν προστρέχει στην κριτική θεωρία και ιδιαίτερα στον Αντόρνο των Minima Moralia. Μιλώντας για μια κομμουνιστική γωνία θέασης από την σκοπιά της λύτρωσης. Μια κομμουνιστική γωνία θέασης που δεν θα αρνείται εικονομαχικό την προοπτική να περιγράψουμε το κομμουνισμό. «Διότι με το να απαγορεύεται να φτιάξουμε μια εικόνα, συμβαίνει ταυτόχρονα κάτι πολύ κακό. Δηλαδή το ότι όσο περισσότερο το δέον μπορεί να διατυπωθεί μόνο ως αρνητικό, τόσο λιγότερο μπορούμε να το φανταστούμε…, αυτή η απαγόρευση συγκεκριμένης αναφοράς στην ουτοπία τείνει να αμαυρώσει την ίδια την ουτοπική συνείδηση και να καταπίνει εκείνο που είναι πράγματι κρίσιμο, δηλαδή την επιθυμία να είναι αλλιώς τα πράγματα.»(σ:81). Για την συγγραφέα έτσι μόνο μπορούμε να επιθυμούμε την επιθυμία να τελειώνουμε μια και καλή με την καπιταλιστική αθλιότητα. Με στόχο οι επόμενες γενιές να βλέπουν τόσο καθαρά τον παραλογισμό και την περιττοί βαρβαρότητα της καπιταλιστικής κοινωνίας, όσο σε εμάς φαίνεται εξωπραγματικό ότι η Γη είναι επίπεδη. Για την συγγραφέα με αφορμή την παγκόσμια κρίση και τις διεθνής εξεγέρσεις το αιώνιο παρόν του καπιταλισμού φτάνει στο τέλος του και είναι ανοικτή η πόρτα για νέες προτάσεις αντικατάστασης του. Αρκεί να επιθυμήσουμε με κομμουνιστικό τρόπο, αρκεί οι κομμουνίστριες, και οι κομμουνιστές λέω εγώ, να απελευθερωθούν από την εξουσία των πραγμάτων και των ανθρώπων. Και με συνειδητό τρόπο όλοι μαζί να αρχίζουν να διαμορφώνουν ένα πιο συνειδητό κόσμο. Και αυτόν τον κομμουνισμό φαίνεται να προκρίνει η συγγραφέας. Προσωπικά θα με βρει σε μεγάλο βαθμό σύμφωνο το επιθυμώ κομμουνιστικά. Και κατά συνέπεια κτίζω μια κομμουνιστική οντολογία. Του ζω με συνειδητό τρόπο ελεύθερα, δημοκρατικά και μαζί, σε κοινότητες ελεύθερων και συνειδητών- όσο γίνεται – ανθρώπων. Αρνούμενος να τους καταπιέσω ή να με καταπιέσουν. Αν δεν ταιριάζουν τα χνώτα μας, ας πάνε παραδίπλα να οικοδομήσουν την δική τους κομμουνιστική ουτοπική πραγματικότητα. Ή αν δεν κάνω με κανένα, ας πάω να ασκητέψω. Εξασφαλίζοντας στα 6 δισεκατομμύρια του πλανήτη μας την ικανοποίηση ενός μίνιμουμ αναγκών και επιθυμιών. Τροφή, στέγαση, ένδυση, παιδεία, υγεία, επικοινωνία, διασκέδαση πολιτισμό και ταξίδια. Ο πλούτος που έχει παραχθεί και που θα παραχθεί μπορεί να το κάνει υλική πραγματικότητα και για τα 6 δισεκατομμύρια. Ναι μπορούμε…. Δημήτρης Αργυρός
Πηγή