Το ράσο στον αγώνα για την πατρίδα
H Εκκλησία έπαιξε το δικό της ρόλο στις μεγάλες στιγμές του ελληνικού γένους και του λαού μας. Θα πρέπει, όμως, εξαρχής ν' αναφέρουμε ότι διαφορετικός ήταν ο ρόλος της ηγεσίας της, η πλειοψηφία της οποίας ζούσε μακριά από το λαό και, πολλές φορές, δρούσε εναντίον του, από κείνον των απλών κληρικών, που ζούσαν μαζί με το λαό και, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, πάλευαν μαζί του.
Η ελληνική ιστορία - από την Εθνική Παλιγγενεσία και εντεύθεν - έχει να επιδείξει πολλά, θετικά και αρνητικά παραδείγματα, ιερωμένων. Είναι γνωστές οι ηρωικές μορφές του Γρηγορίου Δικαίου (Παπαφλέσσα),του Αθανασίου Διάκου,του επισκόπου Σαλώνων Ησαϊα,του καλόγηρου Σαμουήλ,που αγωνίστηκαν στην Επανάσταση του 1821 και θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό.
Στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης φάνηκε καθαρά η διαφοροποίηση της προσφοράς ανάμεσα στον ανώτερο και κατώτερο κλήρο. Φάνηκε η απουσία - και, εν πολλοίς, η προδοσία - της πλειοψηφίας της ηγεσίας της Εκκλησίας από τον αγώνα κατά των κατακτητών και από την άλλη η μεγάλη συμμετοχή και προσφορά του λαϊκού κλήρου. Μόνο λίγοι, φωτισμένοι, επίσκοποι συντάχθηκαν με τους απλούς κληρικούς και τον ελληνικό λαό και, ανταποκρινόμενοι στο εθνεγερτικό κάλεσμα του ΕΑΜ, μετέτρεψαν τους άμβωνες των εκκλησιών σε επάλξεις του αγώνα, πήραν το όπλο στο χέρι να πολεμήσουν τον κατακτητή, έδωσαν τα πάντα για την πατρίδα.
