Στη φωτογραφία, άποψη της Δαμασκού τον Μάιο του 2009 – λεπτομέρειες εδώ: http://www.ofono.gr/article.php?id=55232&category_id=44
Του Αντώνη Λιάκου
Η αμερικάνικη επέμβαση στη Συρία, είπε ο
πρόεδρος Ομπάμα, δεν θα μοιάζει με την αποτυχημένη πολιορκία του
Βελιγραδίου από τον Μωάμεθ τον πορθητή, το 1456. Αναρωτιέμαι για τον
συνειρμό αυτό. Συγκρίνει ο αμερικανός πρόεδρος τον εαυτό του με τον
οθωμανό σουλτάνο, και αντιλαμβάνεται την αμερικανική ως μια νέα
οθωμανική αυτοκρατορία που επεκτείνεται σε Ανατολή και Δύση; ‘Η
αντιλαμβάνεται την περιοχή ως υπόλειμμα της οθωμανικής αυτοκρατορίας
στην οποία χρειάζεται να μπει τάξη; Πράγματι και το Βελιγράδι και η
Δαμασκός ανήκαν σε εκείνη την παλιά αυτοκρατορία. Ακόμη το Βελιγράδι
βομβαρδίστηκε στη δεκαετία του 90, πιθανόν τώρα η σειρά της Δαμασκού.
Ενδιαφέρουσα χρήση ιστορικών παραλληλισμών, αλλά χρειάζεται να πάμε μισή
χιλιετία πίσω για να δούμε τι συμβαίνει τώρα;
Η Συρία το τελευταίο Μπααθικό καθεστώς του αραβικού κόσμου μοιάζει
πράγματι με αναχρονισμό σε ένα κόσμο που έχει αλλάξει εκ θεμελίων. Τα
καθεστώτα αυτά συνιστούσαν μια περιφερειακή διευθέτηση στην εποχή της
αποαποικιοποίησης. Κρατικός συγκεντρωτισμός, έναντι της εθνοτικής,
θρησκευτικής και πολιτισμικής διαφοροποίησης, κρατικός σοσιαλισμός
έναντι των μεγάλων κοινωνικών διαφορών, διευρυμένος ρόλος του στρατού
έναντι μιας αναιμικής μεσαίας τάξης. Οι πόλεμοι Ισραήλ και Παλαιστινίων,
η ισλαμική αφύπνιση, οι πετρελαϊκές κρίσεις, ο πόλεμος στο Ιράκ, η
τρομοκρατία, η νέα οικονομία, η εξάρτηση από δάνεια και δυτικές αγορές, η
μετανάστευση και η νέα κατανομή πλούτου και δύναμης μεταμόρφωσαν τα
μπααθικά καθεστώτα, αναμειγνύοντας εσωτερικούς και εξωτερικούς
παράγοντες. Η αραβική άνοιξη στην Τυνησία και στην Αίγυπτο χαιρετίστηκε
ως μια απάντηση της κοινωνίας των πολιτών τόσο απέναντι στον εσωτερικό
αυταρχισμό αυτών των απολιθωμάτων, όσο επίσης και στις δυτικές
επεμβάσεις αναμόρφωσης της περιοχής.
Η αμερικανική επέμβαση από το 2001 δεν
σκόπευε απλώς να πάρει την εκδίκηση για τους δίδυμους πύργους. Σκόπευε
να «επανιδρύσει» τα αραβικά κράτη, όπως είχε γίνει με τους ηττημένους
του Δεύτερου Παγκόσμιου Πολέμου, όπως είχε επιχειρηθεί με τις πρώην
κομμουνιστικές χώρες, στη δεκαετία του ‘90. Εκείνο που προκλήθηκε δεν
είναι απλώς το χάος, αλλά η δυστοπία των νεοσυντηρητικών. Αλλά ως ένα
βαθμό και η αραβική άνοιξη, ανακύκλωσε δυτικές ουτοπίες. Π.χ.,
εγχειρίδιο οργάνωσης της διαμαρτυρίας ήταν το βιβλίο From Dictatorship
to Democracy του Gene Sharp, από το ίδρυμα Albert Einstein της Βοστώνης.
Εκδόθηκε το 1993 στη Βιρμανία και στη συνέχεια μεταφράστηκε σε 31
γλώσσες και δημοσιεύτηκε εκτός των άλλων, στη Σερβία, Ινδονησία,
Ταϊλάνδη, χώρες με ανάλογα κινήματα εκδημοκρατισμού, και βεβαίως στα
αραβικά.