ΕΚΚΛΗΣΙΑ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΤΙΣΤΑΣΗ - ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ

Το ράσο στον αγώνα για την πατρίδα

H Εκκλησία έπαιξε το δικό της ρόλο στις μεγάλες στιγμές του ελληνικού γένους και του λαού μας. Θα πρέπει, όμως, εξαρχής ν' αναφέρουμε ότι διαφορετικός ήταν ο ρόλος της ηγεσίας της, η πλειοψηφία της οποίας ζούσε μακριά από το λαό και, πολλές φορές, δρούσε εναντίον του, από κείνον των απλών κληρικών, που ζούσαν μαζί με το λαό και, στη συντριπτική πλειοψηφία τους, πάλευαν μαζί του.
Η ελληνική ιστορία - από την Εθνική Παλιγγενεσία και εντεύθεν - έχει να επιδείξει πολλά, θετικά και αρνητικά παραδείγματα, ιερωμένων. Είναι γνωστές οι ηρωικές μορφές του Γρηγορίου Δικαίου (Παπαφλέσσα),του Αθανασίου Διάκου,του επισκόπου Σαλώνων Ησαϊα,του καλόγηρου Σαμουήλ,που αγωνίστηκαν στην Επανάσταση του 1821 και θυσιάστηκαν για την απελευθέρωση της Ελλάδας από τον οθωμανικό ζυγό.
Στη διάρκεια της Εθνικής Αντίστασης φάνηκε καθαρά η διαφοροποίηση της προσφοράς ανάμεσα στον ανώτερο και κατώτερο κλήρο. Φάνηκε η απουσία - και, εν πολλοίς, η προδοσία - της πλειοψηφίας της ηγεσίας της Εκκλησίας από τον αγώνα κατά των κατακτητών και από την άλλη η μεγάλη συμμετοχή και προσφορά του λαϊκού κλήρου. Μόνο λίγοι, φωτισμένοι, επίσκοποι συντάχθηκαν με τους απλούς κληρικούς και τον ελληνικό λαό και, ανταποκρινόμενοι στο εθνεγερτικό κάλεσμα του ΕΑΜ, μετέτρεψαν τους άμβωνες των εκκλησιών σε επάλξεις του αγώνα, πήραν το όπλο στο χέρι να πολεμήσουν τον κατακτητή, έδωσαν τα πάντα για την πατρίδα.

Απόντες από τον αγώνα
----------------------------------
Ο ανώτερος κλήρος, λοιπόν, στην πλειοψηφία του, έμεινε ασυγκίνητος από το δράμα του σκλαβωμένου ελληνικού λαού, ενώ πολλοί εκ των ιεραρχών πέρασαν με το μέρος των κατακτητών, δίνοντας "γην και ύδωρ".
Εγραφε, χαρακτηριστικά, σε άρθρο του στην εφημερίδα "Ελεύθερη Ελλάδα", ο ΕΑΜίτης Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ: "Η ιεραρχία ηκολούθησε το παράδειγμα των στρατιωτικών, των πλειόνων πολιτικών και των αστικών τάξεων. Και αφήκεν την τιμήν της ηγεσίας εις τον λαόν και εις τους εκλεκτούς εκ των ηγέτιδων τάξεων. Εις εποχήν μεταστοιχειώσεως των πάντων εστέρησεν τους απολογητάς και υποστηρικτάς της του μεγαλυτέρου επιχειρήματος διά την χρησιμότητά της κοινωνικήν και εθνικήν. Και διήγειρε εναντίον της τα ζωτικότερα στοιχεία του έθνους. Διότι όχι μόνον δεν ηγωνίσθη συντεταγμένη ως Εκκλησία, ως Ιεραρχία, ως ανώτερος κλήρος με τα θύματά του, με τους μάρτυρες και ήρωές της. Ας έπιπτον εις τον αγώνα και μερικοί, δε θα χαλούσε ο κόσμος, έπεσαν τόσα άλλα εκλεκτά τέκνα της φυλής. Αλλά και επολέμησε τον απελευθερωτικό αγώνα. Και εις την πάλην μεταξύ πατριωτών και προδοτών εθόλωσε τα νερά και την όρασιν του λαού. Μερικοί δε Αρχιερείς περιερχόμενοι τους ιερούς ναούς της πρωτευούσης και ιερουργούντες, επέσειον τους κεραυνούς του Ουρανού κατά του ΕΑΜ και ΕΛΑΣ και των άλλων οργανώσεων του Αγώνος... "
Πράγματι, οι περισσότεροι Ιεράρχες στάθηκαν απέναντι κι όχι στο πλάι του λαού, σ' εκείνες τις δύσκολες στιγμές. Μητροπολίτες, όπως ο Ιωαννίνων Σπυρίδων Βλάχος,Σερρών Κωνσταντίνος,Καστοριάς Νικηφόρος,Φθιώτιδας Αμβρόσιος,Κασσανδρείας Ειρηναίος κι άλλοι, συνεργάζονταν με τους κατακτητές και καλούσαν το λαό να πειθαρχήσει σ' αυτούς, διακρινόμενοι ταυτόχρονα και για τα αντιΕΑΜικά, αντικομμουνιστικά κηρύγματά τους.
Υπήρξαν, όμως, και λαμπρές εξαιρέσεις. Οπως οι Μητροπολίτες Κοζάνης και Σερβίων Ιωακείμ και Ηλείας Αντώνιος που οργανώθηκαν στο ΕΑΜ και εξελέγησαν Εθνοσύμβουλοι. Αλλά και άλλοι, όπως οι Μητροπολίτες Σάμου και Ικαρίας Ειρηναίος,Χίου Ιωακείμ Στρουμπής,Χαλκίδας Γρηγόριος,Αττικής Ιάκωβος,Βόλου Ιωακείμ,Δρυινουπόλεως και Κονίτσης Δημήτριος,ο δεσπότης Λάρισας και Ελασσόνας Καλλίνικος,ο επίσκοπος Μήθυμνας Διονύσιος,που βοήθησαν με πολλούς και διάφορους τρόπους τον αγώνα.
Η συμβολή της Παγκληρικής
----------------------------------------
Οπως έχουμε προαναφέρει, σε αντίθεση με τον ανώτερο, ο κατώτερος κλήρος πήρε μαζικά και δυναμικά μέρος στην Αντίσταση και πρόσφερε μεγάλες θυσίες. Απλοί κληρικοί εντάχθηκαν στο ΕΑΜ, πολέμησαν και πολλοί έπεσαν για την πατρίδα.
Η δημιουργία της Παγκληρικής Ενωσης Ελλάδας - ανώτερου καθοδηγητικού οργάνου των συλλόγων κληρικών της Ορθοδόξου Εκκλησίας της Ελλάδας - συνέβαλε στη συσπείρωση του κατώτερου κλήρου στον αγώνα της Εθνικής Αντίστασης. Στις αποφάσεις της β Ολομέλειας της Παγκληρικής τονίζεται: "Ο κλήρος θεωρεί τον εθνικό αγώνα του Λαού σαν δικό του αγώνα, γιατί γίνεται ενάντια στον αντίχριστο φασισμό. Για την καλύτερη συμβολή του κλήρου στον αγώνα επιβάλλεται η σύντομη και σφιχτή οργάνωση του κλήρου της Ελλάδος στους συλλόγους κληρικών και στην Παγκληρική. Επιβάλλεται μορφωμένοι ιδία κληρικοί να πλαισιώσουν τον Λαϊκό Στρατό του ΕΛΑΣ, για να καθαγιάσουν και δώσουν τον πνευματικό μαχητικό χαρακτήρα στον αντιφασιστικό αγώνα του Λαού. Η συνεργασία του οργανωμένου κλήρου με όλες τις αδελφές απελευθερωτικές οργανώσεις πρέπει να είναι στενή και αποδοτική για τον αγώνα... ".
Το αίμα τους για την πατρίδα
-----------------------------------------
Πρώτοι βγήκαν στον αγώνα κληρικοί της Ρούμελης, ανταποκρινόμενοι στο κάλεσμα του Αρη Βελουχιώτη,ο οποίος, εκτός των άλλων πολλών ικανοτήτων, είχε και το χάρισμα να επικοινωνεί και να πείθει τους ιερωμένους για το δίκιο του αγώνα. Ανάμεσα σ' αυτούς τους πρώτους, οι παπάδες Κώστας Τζεβελέκης (Παπακουμπούρας) από την Κολοκυθιά, Νίκος Αυγερόπουλος από την Ανατολή, Λάιος Δροσογιάννης από τη Δάφνη, Παπαριστείδης από τη Στρώμη, Δημήτρης Χολέβας (Παπαφλέσσας) από την Τσιούκα, ο αρχιμανδρίτης Γερμανός Δημάκης (Ανυπόμονος).Κι ύστερα πολλές εκατοντάδες άλλοι κληρικοί στη Θεσσαλία, στη Μακεδονία, στην Ηπειρο, στην Πελοπόννησο, στην Κρήτη, σ' όλη την κατεχόμενη Ελλάδα, γυρίζουν πόλεις και χωριά εμψυχώνοντας το λαό, πολεμώντας στα βουνά.
Και πάρα πολλοί δίνουν και τη ζωή τους. Σε σχέση με το συνολικό αριθμό των κληρικών ο φόρος αίματος είναι υπερβολικός. Πάνω από 140 αρχιμανδρίτες, παπάδες, διάκονοι, ηγούμενοι, καλόγεροι, καλόγριες, σκοτώθηκαν από τους κατακτητές. Το πρώτο θύμα, ήδη από τις 4 Ιούνη 1941, ο αρχιμανδρίτης Φώτιος Θεοδοσάκης από το Σκαλάνι Ηρακλείου Κρήτης. Ηρωικός ο θάνατος του αρχιμανδρίτη Κοζάνης Ιωακείμ Λιούλια,που βασανίστηκε άγρια πριν εκτελεστεί στις 6 Ιούνη 1943. Ηρωικός και περήφανος ο θάνατος και του παπά Δημήτρη Κουτσούμπα, ΕΑΜίτη και καθοδηγητή της οργάνωσης "Εθνική Αλληλεγγύη" στο Δομοκό, που συνελήφθη μετά από προδοσία την ώρα της λειτουργίας μαζί με το γιο του Κώστα, φυλακίστηκαν, βασανίστηκαν και εκτελέστηκαν, τον Απρίλη του 1944 στο Χρισσό της Αμφισσας. Οι εκτελέσεις συνεχίστηκαν μέχρι λίγο πριν την απελευθέρωση και τα τελευταία θύματα ήσαν οι παπάδες Δημήτριος Τομαράς από τον Χορτιάτη, Χρήστος Παπαδόπουλος από την Καβάλα και Χρήστος Σιάνος από τη Φλώρινα. Αλλά και μετά την απελευθέρωση, στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου πολλοί κληρικοί δολοφονήθηκαν και εκτελέστηκαν από τους συμμορίτες - ταγματασφαλίτες και το μετεμφυλιακό τρομοκρατικό κράτος.
(σ. σ. Τα στοιχεία έχουν παρθεί από το βιβλίο του Μήτσου Κάιλα "Ο λαϊκός κλήρος στην Αντίσταση").
Πηγή:
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3723465

 ο Μητροπολίτης Κοζάνης Ιωακείμ
..."Ο Μητροπολίτης Ιωακείμ (Απόστολος Αποστολίδης), ήταν ανιψιός του Οικουμενικού Πατριάρχη Ιωακείμ του Γ'. Γεννήθηκε στη Νικομήδεια (Ορτάκιοϊ) της Βιθυνίας (Μ. Ασία) το 1883. Σπούδασε στη θεολογική Σχολή της Χάλκης, από την οποία αποφοίτησε με άριστα. Το 1914 πήγε στη Θράκη και αγωνίστηκε για την κατάπαυση των ανθελληνικών διωγμών που είχαν εξαπολύσει οι Νεότουρκοι εναντίον του ντόπιου πληθυσμού. Τον ίδιο χρόνο ο Ιωακείμ εκλέχτηκε από τη Σύνοδο του Οικ. Πατριαρχείου, Μητροπολίτης Μητρών.
Για την πολύπλευρη πατριωτική του δράση καταδικάστηκε σε θάνατο το 1923. Κατάφερε να ξεφύγει και να ζητήσει άσυλο στην Ελλάδα. Αργότερα εκλέχτηκε Μητροπολίτης Σερβίων - Κοζάνης 1923-1945.
Εξορίστηκε από τον Μεταξά στον Αθω τον Αύγουστο του 1936, γιατί την 1-8-36, έστειλε οξύτατη επιστολή στο βασιλιά και την κυβέρνηση, εξ ονόματος του λαού της Δυτ. Μακεδονίας για παραμέληση της περιοχής.
Στην περίοδο της Κατοχής βγήκε στο βουνό (Απρίλης 1943), ήταν τότε πρόεδρος της ΝΕ Κοζάνης του ΕΑΜ. Το Πάσχα λειτούργησε στη Δεσκάτη και στη σύντομη ομιλία του, κάλεσε το λαό στον αγώνα. Από κείνη την ημέρα βρισκόταν όλο σε κίνηση στην Ελεύθερη Ελλάδα.
Τον θυμάμαι τις μέρες του 1ου Παμακεδονικού Συνεδρίου της ΕΠΟΝ που έγινε τον Οκτώβρη του 1943 στο όμορφο χωριό των Πιερίων Καταφύγι. Ο φλογερός λόγος του γέμισε εμάς τότε τους ΕΠΟΝίτες, με αισιοδοξία για τη νίκη και τη λευτεριά.
Είναι μεγάλες οι υπηρεσίες που προσέφερε στον εθνικοαπελευθερωτικό αγώνα και δίκαια ο λαός μας τον αποκάλεσε πνευματικό ηγέτη του ΕΑΜ. Με την ίδρυση της ΠΕΕΑ εκλέχτηκε αντιπρόεδρος και παρέμεινε στην έδρα της στους Κορυσχάδες, ως την απελευθέρωση.
Το δοσίλογο κράτος και η αντιδραστική Σύνοδος της Εκκλησίας, καταδίωξε τον αείμνηστο ιεράρχη, τον καθαίρεσε, τον προπηλάκισε, όπως όλους τους αγωνιστές. Και μόνο ύστερα από πολύχρονους αγώνες του λαού μας και του αντιστασιακού κλήρου, επέβαλαν την αναγνώριση της Εθ. Αντίστασης από το επίσημο κράτος και το αντιδραστικό κατεστημένο της Εκκλησίας.
Για πρώτη φορά, ο Αρχιεπίσκοπος Αθηνών κ. Σεραφείμ άνοιξε τις πύλες του καθεδρικού ναού της Αθήνας, στις 20-1-1985, για να εξοφλήσει ένα μεγάλο χρέος, που όφειλε το μεταπολεμικό εκκλησιαστικό κατεστημένο, στον απλό αντιστασιακό παπά, να τελέσει το πρώτο ιστορικό αρχιεπισκοπικό μνημόσυνο.
Δυστυχώς ο αξέχαστος αγωνιστής ιεράρχης, δε ζούσε πια. Πέθανε το 1962 στην Αθήνα, στο Παγκράτι. Στον αγωνιζόμενο λαό, άφησε το μεγάλο παράδειγμα ανθρωπιάς και πατριωτισμού. Ο,τι είχε σε χρήμα, το άφησε στις φιλόπτωχες αδελφότητες Κοζάνης, Σερβίων και Βελβενδού. Χάρισε την πλούσια βιβλιοθήκη του στη Δημοτική βιβλιοθήκη Κοζάνης και την αρχιερατική του στολή στο Μητροπολιτικό ναό Κοζάνης Αγίου Νικολάου.
ΜΑΙΡΗ ΖΙΩΓΑ
Πολύγυρος Χαλκιδικής

Πηγή:
http://www.rizospastis.gr/story.do?id=3768106

Και ο σύντροφος Δημήτρης  Τζανακάκης