Ο Ποντιακός Εμφύλιος

Η μάχη του Κιλκίς είναι η πιο φονική σύρραξη του Εμφυλίου – αν εξαιρέσουμε τις μάχες σε Γράμμο και Βίτσι. Και η πιο τραγική στιγμή για τους πρόσφυγες Ποντίους, που αλληλοσφάχτηκαν ανελέητα.  Ελάχιστοι τη γνωρίζουν, αν εξαιρέσουμε τους ντόπιους Κιλκισιώτες.
4 Νοεμβρίου 1944
Με την αποχώρηση των Γερμανών, περί τους 8000 (σύμφωνα με άλλες πηγές: 7.300) ένοπλοι των αντιεαμικών ομάδων, στην πλειοψηφία τους  Πόντιοι πρόσφυγες, οχυρώνονται στο Κιλκίς, περιμένοντας να φτάσουν οι Εγγλέζοι για να παραδοθούν σε αυτούς και για να αντιμετωπίσουν εκεί τον ΕΛΑΣ, σε περίπτωση που τους επιτεθεί. 1500 επιπλέον ένοπλοι ακολουθούν προς Βορράν τον Πόντιο οπλαρχηγό Κωνσταντίνο Παπαδόπουλο, ο οποίος υποστηρίζει ότι καλύτερες πιθανότητες υπάρχουν αν αντιμετωπίσουν τον ΕΛΑΣ στην ύπαιθρο και στα βουνά.
Η μάχη ξεκίνησε τα ξημερώματα της 4^ης Νοεμβρίου και κράτησε ως το απόγευμα της ίδιας ημέρας, με τεράστιες απώλειες κι από τις δύο πλευρές. Για τους Ταγματασφαλίτες αναφέρονται 1500 νεκροί στη μάχη, η οποία ολοκληρώθηκε με πεισματικές οδομαχίες.
Ακολούθησαν μαζικές εκτελέσεις των αιχμαλωτισθέντων / παραδοθέντων, κατά το πρότυπο του Μελιγαλά. Σύμφωνα με πηγές της εποχής (μη εαμικές) οι εκτελεσθέντες αιχμάλωτοι ήταν περίπου 2.100. Αν προσθέσουμε σε αυτούς τους 1500 νεκρούς της μάχης και τους 800 εκτελεσθέντες (μετά την παράδοσή τους στον ΕΛΑΣ) τις επόμενες μέρες στον Προμαχώνα των Σερρών και στην Τριάδα, συμπληρώνεται το αστρονομικό νούμερο των 4.500 νεκρών. Ο αριθμός αυτός μάλλον είναι υπερβολικός, αλλά οπωσδήποτε ενδεικτικός.

Ο Κωνσταντίνος Παπαδόπουλος επέζησε και το 1946 εξελέγη βουλευτής Κοζάνης. Από το 1950 έως το 1964 εκλεγόταν συνεχώς βουλευτής Κιλκίς.
Ο Κυριάκος Παπαδόπουλος (Κισά Μπατζάκ), από τον Κούκο της Κατερίνης, τουρκόφωνος οπλαρχηγός στον Πόντο και αρχηγός του ΕΕΣ, σκοτώθηκε ή αυτοκτόνησε στη μάχη του Κιλκίς.
Ποντιακός εμφύλιος
Από τον αριθμό των ενόπλων Ταγματασφαλιτών του Κιλκίς και από των αριθμό των νεκρών (στην πλειοψηφία τους Μπαφραλήδες, δηλ. τουρκόφωνοι Πόντιοι) καταλαβαίνουμε ότι στα πλαίσια του Εμφυλίου διεξήχθη ένας μικρότερος αλλά εξίσου άγριος εμφύλιος μεταξύ των Ποντίων προσφύγων, οι οποίοι είχαν έρθει στη Μακεδονία μόλις είκοσι χρόνια νωρίτερα. Κάπου έχω διαβάσει ότι ένα κομμάτι των προσφύγων, οι Καρσλήδες, έφτασαν «αριστεροί», σχεδόν μπολσεβίκοι. Και κάπου αλλού, ότι οι τουρκόφωνοι οπλαρχηγοί, όπως ο Κισά-Μπατζάκ, ούτε ήθελαν ν’ ακούσουν για τον κομμουνιστή Λένιν, που «βοήθησε και εξόπλισε τον Κεμάλ». Αυτά, ομολογώ, μου φαίνονται μη επαρκή για να εξηγήσουν την ποντιακή αδελφοσφαγή του ’44.
Το ερώτημα γιατί ο εσωτερικός ποντιακός εμφύλιος ήταν τόσο αιματηρός παραμένει, κατ’ αρχήν, αναπάντητο. Ωστόσο, από τα στοιχεία που βρίσκουμε για εκείνη την εποχή, προκύπτει ότι και οι Πόντιοι, όπως και οι Μωραΐτες και οι Θεσσαλοί διχάστηκαν στα 1944 σε σχεδόν ισοδύναμες ένοπλες παρατάξεις, με επίκεντρο το ΕΑΜ. Υπέρ ή κατά. Η παρουσία του ξένου παράγοντα ήταν που καθόριζε ποιος θα επικρατήσει: όσο κυριαρχούσαν οι Γερμανοί στη χώρα, οι αντικομμουνιστικές ένοπλες ομάδες είχαν το πάνω χέρι. Η κατάσταση άλλαξε άρδην με την αποχώρησή τους, αλλά αυτό κράτησε μέχρι να εδραιώσουν οι Εγγλέζοι το δικό τους σύστημα ελέγχου της χώρας, το οποίο πολύ γρήγορα ενσωμάτωσε και χρησιμοποίησε τους μισούς Πόντιους εναντίον των άλλων μισών – οι οποίοι δεν είχαν πλέον καμιά ελπίδα επικράτησης, καθώς οι «δικοί τους» ξένοι, δηλαδή οι Ρώσοι, δεν πέρασαν ποτέ νοτιότερα της Γευγελής.
Πηγή