Με τα λόγια του ίδιου του Μεταξά...

Η Ιστορία που δεν βολεύεται με «ταρατατζούμ», οι τερατολογίες που δίνουν και παίρνουν

(Από το «Πριν», 27 Οκτωβρίου 2012) Ήταν Τετάρτη 30 Οκτωβρίου του 1940, όταν ο δικτάτορας Μεταξάς μίλησε στα διευθυντικά στελέχη των αθηναϊκών εφημερίδων. Μεταξύ άλλων εξήγησε τους λόγους, για τους οποίους δύο ημέρες νωρίτερα αρνήθηκε τις αξιώσεις του φασιστικού- ναζιστικού Άξονα, ευθυγραμμιζόμενος εξ αντικειμένου με το λαϊκό αίσθημα. Περιγράφοντας τις προηγηθείσες βολιδοσκοπήσεις και τις επαφές του με τον Άξονα, είπε: «Επεδίωξα δι΄ όλων των μέσων να κατατοπισθώ συγκεκριμένως ποίαι θα ήσαν αι θυσίαι αυταί με τας οποίας η Ελλάς θα έπρεπε να πληρώσει την ατίμωσιν της εξ ιδίας θελήσεως προσφοράς της να υπαχθή υπό την Νέαν Τάξιν». Η επιμονή του Μεταξά δεν πρόδιδε ασφαλώς... ακαδημαϊκό ενδιαφέρον, ούτε περιέργεια. Ήθελε να μάθει συγκεκριμένα ποιες ήταν οι προτάσεις του Άξονα, για να τις θέσει στη ζυγαριά. Αυτό ακριβώς είπε επί της ουσίας ο δικτάτορας στα στελέχη του αθηναϊκού Τύπου, εκείνη την Τετάρτη. Κι ασφαλώς, εάν η τελική επιλογή ήταν διαφορετική, τότε τη λέξη «ατίμωσις» θα την είχε αντικαταστήσει η αντίστοιχη «ρεαλισμός», «συμφέρον» ή κάτι παραπλήσιο. Συνέχισε: «Μου εδόθη να καταλάβω ότι τούτο συνίστατο εις μερικάς ικανοποιήσεις προς Ιταλίαν δυτικώς μέχρι Πρεβέζης, ίσως και προς Βουλγαρίαν, ανατολικώς μέχρι Δεδεαγάτς (σ.σ: η Αλεξανδρούπολη)». Αυτό, όμως, θα ισοδυναμούσε με «άπλωμα του δεξιού χεριού της Ελλάδος προς ακρωτηριασμόν από την Ιταλίαν και του αριστερού από την Βουλγαρίαν». Πρόσθεσε: «Εις τοιαύτην περίπτωσιν οι Άγγλοι θα έκοβαν και αυτοί τα πόδια της Ελλάδος. Και με το δίκαιόν των. Κυρίαρχοι πάντοτε της θαλάσσης δεν θα παρέλειπαν, υπερασπίζοντες πλέον τον εαυτόν των έπειτα από μίαν τοιαύτην αυτοδούλωσιν της Ελλάδος εις τους εχθρούς των, να καταλάβουν την Κρήτην και άλλας νήσους μας τουλάχιστον.» Θα ήταν άραγε διαφορετική η εξέλιξη των πραγμάτων, εάν ο Άξονας έδειχνε λιγότερη απληστία στο «παζάρι»; Καθένας μπορεί να εικάσει ό,τι νομίζει, αλλά ας συνεκτιμήσει κάτι: Ο άλλος «πόλος» του καθεστώτος ήταν ο αγγλόφιλος βασιλιάς Γεώργιος Β΄. Η χώρα τελούσε ήδη υπό τη βρετανική γεωπολιτική κυριαρχία, μολονότι το Λονδίνο δυσκολευόταν να εμπιστευθεί τον Μεταξά, τον περιβόητο γερμανόφιλο ο οποίος το 1915-17 είχε κάνει το παν για να αποτρέψει την συμμετοχή της Ελλάδας στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, στο πλευρό της «Αντάντ». Όσο πλησίαζε ο πόλεμος, τόσο εντονότερη γινόταν η «σφραγίδα» του Παλατιού στα του στρατού και της εξωτερικής πολιτικής -προφανώς με αγγλική παρακίνηση. Όλα αυτά είναι λίγο- πολύ γνωστά, αλλά παραμένουν εν γένει «λεπτομέρειες», αν όχι «ταμπού». Ιδίως τέτοιες ημέρες, κάθε χρόνο, εκτοπίζονται... για τα καλά, προς δόξα των «ταρατατζούμ» και των κλισέ, των απλουστεύσεων και των εξωραϊσμών. Ειδικά η (πραγματική) εικόνα ενός Μεταξά που περιέγραφε τις «ζυμώσεις» του με τον Άξονα, συνεκτιμώντας τα σημεία μέχρι τα οποία εκτείνονταν τα «θέλω» των Χίτλερ- Μουσολίνι, μάλλον δεν είναι συμβατή προς την «αγιογραφία» του προαποφασισμένου ηγέτη που «άκουγε» μόνο τις αρχές του, την καρδιά του, κλπ, κλπ. Η Ιστορία όμως σημειώνει τα μεγάλα «δια ταύτα», θα πει κάποιος. Πολύ σωστά. Τα θέτει σε περίοπτη θέση, αλλά εάν κάνει μόνο αυτό, εάν αποφεύγει να αναλύσει τα «πώς», «πότε» και «γιατί», τότε δεν είναι Ιστορία. Είναι ατραξιόν σε «ταρατατζούμ». Το μεγάλο «δια ταύτα» της στάσης του Μεταξά τη νύκτα της 27ης προς 28η Οκτωβρίου 1940 είναι αναμφισβήτητο, όπως και όλα τα... άλλα, τα αρκούντως «ενοχλητικά»- όπως δείχνει ο διαρκής παραγκωνισμός τους. Είπαμε, όμως: Η Ιστορία - όχι φυσικά ως υποχείριο των επικυρίαρχων- επιμένει να ερμηνεύει. Αρέσει δεν αρέσει. Κατά τα άλλα, τα «ταρατατζούμ» εύκολα εξελίσσονται σε... τερατα- τζούμ. Σε πραγματικές τερατολογίες. Αυτές, πότε μας καλούν να σκεφθούμε μήπως δεν... πολυπειράζει που το καθεστώς της 4ης Αυγούστου ήταν φασιστικό κι άλλοτε αμφισβητούν ότι ήταν! Δεν είναι του παρόντος σημειώματος μια εκτενής αναφορά στα σχετικά «επιχειρήματα», αλλά θα παραθέσουμε δυο αποσπάσματα από κείμενο του Γιώργου Λυκοκάπη, στο «Protagon» (7/8/2012): Πρώτο: «Ο φασισμός είχε χαρισματικούς ηγέτες, με λόγο που έσταζε αίμα και μίσος.(...) Ο Μεταξάς ήταν ανιαρός ομιλητής και καθόλου χαρισματικός». Τι απομένει; Να ακούσουμε πως η «Χρυσή Αυγή» δεν είναι ναζιστική, διότι ο Μιχαλολιάκος δεν είναι τόσο παχύς, όσο ο Γκέρινγκ. Δεύτερο: «Το περιβάλλον αυτών των ηγετών προκαλεί τρόμο και ο ηγέτης τους είναι ΄ο Φύρερ, ο Ντούτσε΄ αντιστοίχως. Ο Μεταξάς είχε συνεργάτες τον Κορυζή, τον Δημητράτο, τον Σεφέρη και τον αποκαλούσαν... «μπάρμπα Γιάννη»!». Τι μένει έπειτα από τον εντοπισμού κι αυτού του... φοβερού τεκμηρίου; Να ανακηρυχθεί ... αγιόπαιδο της διπλανής πόρτας ο Μανιαδάκης. Α, επίσης να κατηγορηθούν οι βρετανικές κυβερνήσεις του 1936- 1940 για... «αριστερισμό». Διότι, όπως σημειώνει κι ο καθηγητής -ερευνητής Εδ. Χολ («Ελευθεροτυπία»- Ιστορικά, 27/10/1999), το Λονδίνο είχε μείνει άφωνο παρατηρώντας τις ομοιότητες της ΕΟΝ με την οργάνωση χιτλερικής νεολαίας και την ιταλική Balilla, της Ασφάλειας του Μανιαδάκη με την ιταλική OVRA και τη Γκεστάπο, του υπουργείου Προπαγάνδας του Νικολούδη με το αντίστοιχο του Γκέμπελς, κλπ. Ανόητοι Εγγλέζοι... ΄Εδιναν σημασία σε όλα αυτά; Μα δεν ήξεραν ότι τον Μεταξά τον... φώναζαν «μπάρμπα - Γιάννη»;