…όστις ερωτηθείς εδήλωσεν ότι ουδέν έχει να είπει

Ο Ηλίας Νικολακόπουλος κάνει λόγο για περισσότερους από 3000 εκτελεσμένους στον Εμφύλιο.
http://www.avgi.gr/ArticleActionshow.action?articleID=508484
Προφανώς εννοεί τους εκτελεσμένους «συμμορίτες» στο διάστημα 1946-49.
Πέρα όμως από τις πολιτικές, δικαστικές και κοινωνικές πλευρές των εκτελέσεων, υπάρχει και μια ακόμα πλευρά, η λιγότερο ίσως σημαντική: η πλευρά της γραφειοκρατίας.
Όλες οι εκτελέσεις καλύφτηκαν γραφειοκρατικά με τον ίδιο τρόπο – σχεδόν με τις ίδιες λέξεις και φράσεις. Οι «εκθέσεις εκτελέσεως» δημοσιευόντουσαν στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως, με αποτέλεσμα να αποτελούν σήμερα ένα μοναδικό αρχειακό υλικό.
Από το βιβλίο «Δεν θέλω να μου δέσετε τα μάτια…» της σειράς «ΒΗΜΑ μαρτυρίες», 2010, σε επιμέλεια Β.Β. Βαρδινογιάννη, αντιγράφω (σελ. 151):

2 Σεπτεμβρίου 1947, ΦΕΚ 45, Αριθ. 137

Έκθεσις εκτελέσεως καταδικαστικής

εις θάνατον αποφάσεως

Εν Αιγίνη, σήμερον την 19^ην του μηνός Ιουνίου του χιλιοστού εννεακοσιοστού τεσσαρακοστού εβδόμου (1947) έτους, ημέραν Πέμπτην και ώραν 5 π.μ., ημείς, ο παρά Πλημ/δίκαις Αντιεισαγγελεύς Χρ. Μάλφας, ορισθέντες υπό του κ. Εισαγγελέως των εν Πειραιεί Πλημ/δικών όπως παραστώμεν κατά την εκτέλεσιν της υπ’ αριθμ. 35 και από 16^ης Νοεμβρίου 1945 αποφάσεως του Δικαστηρίου των εν Ναυπλίω Συνέδρων, δι’ ης κατεδικάστη εις την ποινήν του θανάτου ο Ευθύμιος Κωσκολέτος του Γεωργίου, γεννηθείς και κατοικών εν Μπούση της επαρχίας Κορινθίας, ετών 45, γεωργός και Χριστιανός Ορθόδοξος, κηρυχθείς ένοχος φόνου και ήδη κρατούμενος εις τας ενταύθα Φυλακάς Αιγίνης, παραλαβόντες και τον Δικαστικόν Γραμματέα της Εισαγγελίας Πρωτοδικών Πειραιώς Παναγ. Φωκάν μετέβημεν εις τον τόπον της εκτελέσεως «Τούρλος» (Β’ Οχυρόν) της Κοινότητος Μεσαγρού Αιγίνης, ένθα παρίσταντο ο ιερεύς των Φυλακών Αιγίνης, Κων/νος Κανάκης, ο ιατρός (Ανθυπίατρος) Εμμαν. Οικονομίδης και ο Πρόεδρος της Κοινότητος Μεσαγρού Αιγίνης Δημήτριος Μπόγρης. Προσαχθείς ο εις θάνατον καταδικασθείς Ευθύμιος Κοσκολέτος του Γεωργίου, περί της ταυτότητος του οποίου εβεβαιώθημεν υπό του Αρχιμανδρίτου Κων/νου Κανάκη και του επί κεφαλής εκτελεστικού αποσπάσματος, Ταγματάρχου Βασιλείου Παπαδημητροπούλου, αλλά και εξ αυτού του ιδίου καταδίκου, όστις ερωτηθείς εδήλωσεν ότι ουδέν έχει να είπη.
Μεθ’ ό, τοποθετηθέντος του καταδίκου έναντι του εκτελεστικού αποσπάσματος ανεγνώσθη υπό του Γραμματέως εις επήκοον όλων των παρισταμένων η ρηθείσα υπ’ αριθμ. 35/45 απόφασις του Δικαστηρίου των εν Ναυπλίω Συνέδρων και εξετελέσθη υπό του εκτελεστικού αποσπάσματος δια τυφεκισμού, θανατωθέντος του καταδίκου και διαπιστωθέντος του θανάτου του υπό του ιατρού.
Εφ’ ώ συνετάγη η παρούσα, ήτις αναγνωσθείσα και βεβαιωθείσα υπογράφεται.

Ο Αντιεισαγγελεύς Πλημ/δικών                           Ο Δικ. Γραμματεύς

ΧΡ. ΜΑΛΦΑΣ                                                      Π. ΦΩΚΑΣ

*
Οι εκθέσεις εκτελέσεως από τα ΦΕΚ 371 καταδίκων της περιόδου 1945-1949, όπως περιέχονται στο βιβλίο που αναφέρθηκε, είναι σχεδόν πανομοιότυπες, με μόνο τα ονόματα των εκτελεσθέντων και των συμμετεχόντων να αλλάζουν.
Εύλογα προκύπτει ότι η νομιμοποίηση της κρατικής βίας στη σκληρότερη δυνατή έκφρασή της, την αφαίρεση της ανθρώπινης ζωής, επιχειρείται με τη μετατροπή του νόμιμου φόνου σε τελετουργία με προκαθορισμένους και απαράβατους όρους, οι οποίοι ολοκληρώνονται με την ίδια την «έκθεση» που τους περιγράφει. Οι όροι αυτοί, προφανώς, δεν εφευρέθηκαν κατά την έναρξη ή τη διάρκεια του Εμφυλίου, αλλά αποτελούν προϊόν της μακρόχρονης εμπειρίας του Ευρωπαϊκού πολιτισμού επί του θέματος.
Η διαδικασία της εκτέλεσης είχε τα εξής σταθερά χαρακτηριστικά:

• Η εκτέλεση γινόταν πάντοτε πρωινές ώρες, όλες τις μέρες πλην Κυριακής.
• Παρίσταντο: Εκπρόσωπος της Εισαγγελίας και Δικαστικός Γραμματέας. Ένας ιερέας (των Φυλακών ή τοπικός). Ο δήμαρχος ή ο πρόεδρος της τοπικής κοινότητας ή αντιπρόσωπός τους.
• Βεβαιωνόταν η ταυτότητα του εκτελεσμένου με ερώτηση προς τον ιερέα, τον επικεφαλής του εκτελεστικού αποσπάσματος και τον ίδιο τον κατάδικο.
• Ρωτούσαν τον κατάδικο αν έχει να πει κάτι και αυτός απαντούσε (σύμφωνα με όλες τις εκθέσεις εκτέλεσης) ότι ουδέν είχεν να είπη.
• Έφερναν τον κατάδικο μπροστά στο απόσπασμα, διάβαζαν την απόφαση του Δικαστηρίου που τον καταδίκασε και τον εκτελούσαν. Δεν αναφέρονται πουθενά χαριστικές βολές. Ο παριστάμενος ιατρός βεβαίωνε το θάνατο του καταδίκου.
• Συντασσόταν η έκθεση εκτελέσεως. Δεν αναφέρεται τίποτα για τις συνθήκες ταφής και τον τόπο ενταφιασμού του πτώματος. Πάντοτε (σχεδόν) αναγράφεται η ηλικία, η καταγωγή, η υπηκοότητα και το θρήσκευμα του μελλοθανάτου, ενώ αναφέρεται απλώς ως «ένοχος φόνου», χωρίς περισσότερες λεπτομέρειες.

Φυσικά, οι εκθέσεις αυτές, τυποποιημένες ήδη πολλά χρόνια πριν τον Εμφύλιο, είναι χρήσιμες ως ιστορικό υλικό, αλλά δεν αποδίδουν ούτε κατ΄ ελάχιστον την ατμόσφαιρα των εκτελέσεων. Και πώς να αποδοθεί, για παράδειγμα, η σκηνή της εκτέλεσης της Μίρκα Γκίνοβα (Ειρήνη Γκίνη) ή της Ευθυμίας Πατσιά, με τα τραγούδια και τα συνθήματα ή και το «σπάσιμο» άλλων καταδίκων μπροστά στο απόσπασμα;
http://ellinikosemfilios.blogspot.gr/2011/12/blog-post_11.html
Ή, η εκτέλεση του Ακίνδυνου Αλβανού, στο Γεντί Κουλέ, όπου ο κατάδικος επιτέθηκε στον Βασιλικό Επίτροπο και χτυπώντας τον με τις χειροπέδες του, τον τραυμάτισε σοβαρά στο μάτι;
http://panosz.wordpress.com/2008/05/06/civil_war-5/
*
Κάποιες φορές πέφτουμε πάνω σε εκθέσεις μαζικών εκτελέσεων, όπως στις 4 Μαΐου 1948, όταν εκτελέστηκαν 24  μελλοθάνατοι, κρατούμενοι στις φυλακές της Αίγινας. Ήταν μια καθαρά εκδικητική πράξη (κάτι που δεν αναφέρεται στην έκθεση εκτελέσεως) αφού την Πρωτομαγιά του 1948 είχε δολοφονηθεί ο υπουργός Χρήστος Λαδάς.
http://emfilios.blogspot.gr/2011/07/151948.html
Οι μουσουλμάνοι κατάδικοι δεν είχαν τη δυνατότητα να έχουν δίπλα τους κάποιον εκπρόσωπο της θρησκείας τους, τις τελευταίες τους στιγμές. Αυτό συνέβη, για παράδειγμα, με τους Ντούρου Χασάν του Χουσεϊν, από την Ηγουμενίτσα και τον Αρναούτ Οσμάν του Μερεμέτη (;), από την Ξάνθη, οι οποίοι εκτελέστηκαν μαζί με άλλους έξι «χριστιανούς ορθόδοξους», στις 10 Ιανουαρίου 1948, εν Κερκύρα και εν τη νησίδι «Λαζαρέτο».
(ο.π., σελ. 164)
Κάποιες φορές ο δήμαρχος αρνιόταν να παραβρεθεί ή να στείλει εκπρόσωπό του στην εκτέλεση, γεγονός που σημειωνόταν πολύ προσεχτικά στις εκθέσεις. Παράδειγμα ο δήμαρχος Αργοστολίου, ο οποίος με τα πολλά (μετά από πολλές απουσίες) εδέησε να στείλει έναν δημοτικό σύμβουλο, αλλά κι αυτός δεν πήγαινε πάντοτε.