Το Τείχος, 10 χρόνια τώρα. Μία εργατική τάξη υπό πολιορκία

απο την Λέσχη του Haggai Matar                        
Το τείχος χτίστηκε για να σταματήσει την είσοδο βομβιστών αυτοκτονίας στο Ισραήλ, έτσι λένε. Αλλά οι άνθρωποι που όντως μπαίνουν στο Ισραήλ σε καθημερινή βάση είναι οι δεκάδες χιλιάδες Παλαιστίνιοι που δουλεύουν εδώ. Μερικοί περνάνε ώρες στα σημεία ελέγχου, άλλοι σκαρφαλώνουν τα τείχη και ρισκάρουν τραυματισμούς ή σύλληψη – αλλά όλοι έχουν βιώσει μια δραματική αλλαγή προς το χειρότερο στις ζωές τους.

Φτάνουμε στο σημείο ελέγχου Eyal στις 4.30 π.μ. Ο ουρανός είναι σκοτεινός παρ’ όλα αυτά μίνι βανάκια γεμάτα με εργάτες ήδη μας προσπερνάνε προς την αντίθετη κατεύθυνση στο δρόμο για τη δουλειά. Παρκάρουμε έξω απ’ το μαζικό συγκρότημα του σημείου ελέγχου και περιπλανιόμαστε ανάμεσα στους εκατοντάδες ανθρώπους που μιλάνε χαμηλόφωνα, πίνουν τσάι, προσεύχονται ή κοιμούνται στο έδαφος. Όλοι τους περιμένουν. Όλοι προσδοκούν να δουλέψουν.
Ντουζίνες από ταξί είναι παντού τριγύρω. Οι οδηγοί φωνάζουν ονόματα Ισραηλινών πόλεων “Kfar Saba!” – “Netanya!” – “Herzilya!” Οι εργάτες των οποίων τα αφεντικά δεν έχουν κανονίσει τη μεταφορά τους επιβιβάζονται στα ταξί ενώ οι άλλοι περιμένουν να τους μαζέψουν. Περίπου στις 5.30 οι εργοδότες αρχίζουν να εμφανίζονται με φορτηγά που έχουν ονόματα κατασκευαστικών, μηχανικών, υφαντουργικών και μεταλλευτικών εταιρειών.

Εργάτες περνούν από το σημείο ελέγχου Eyal

Η τοπική εταιρεία ταξί ανήκει σε Παλαιστίνιους με Ισραηλινή υπηκοότητα. Στην αρχή φοβούνται ότι είμαστε εφοριακοί αλλά όταν βγάζουν ένα τηλέφωνο και ελέγχουν στα γρήγορα την καρικατούρα μου και τις ιστορίες απ’ το +972, αρχίζουν να συνομιλούν ελεύθερα σχετικά με τις δυσκολίες που υποφέρουν οι εργάτες, σχετικά με τις δυσκολίες που προκαλεί το Τείχος και ειδικά για το μηχάνημα με τις ακτίνες-Χ που χρησιμοποιείται στο σημείο ελέγχου – για το οποίο όλοι οι εργάτες πιστεύουν ότι προκαλεί καρκίνους και ανικανότητα.
Η ιστορία του μηχανήματος μου θυμίζει την τελευταία μου επίσκεψη σ’ αυτό το σημείο ελέγχου στα περίχωρα της Qalqilya όταν τρία χρόνια πριν, οι εργάτες έκαναν μια μοναδική απεργία, αρνούμενοι όλοι να περάσουν απ’ το σημείο ελέγχου εξαιτίας των εξευτελιστικών συνθηκών ελέγχου. Το μέρος είχε πρόσφατα ιδιωτικοποιηθεί και διοικούνταν τώρα από την εταιρεία “Modi’in Ezrahi”. Ένας διευθυντής της εταιρείας ήρθε να διαπραγματευτεί με την τυχαία ηγεσία που είχε αναδειχτεί. Οι εργάτες κέρδισαν. Σχεδόν όλα τους τα αιτήματα ικανοποιήθηκαν: μία ξεχωριστή διαδρομή για τις γυναίκες με γυναίκες ελεγκτές, μία περιοχή για προσευχή έξω απ’ το σημείο ελέγχου, στέγαστρα για προστασία απ’ τη βροχή και ταχύτερη και πιο αξιοπρεπής μεταχείριση από το προσωπικό. Μόνο αυτό το μηχάνημα έμεινε απαράλλακτο.
Τρία χρόνια έχουν περάσει και τα πράγματα έχουν αλλάξει. Το σημείο ελέγχου έχει μεγαλώσει σημαντικά και τώρα μοιάζει με γιγαντιαίο εργοστάσιο, που επεξεργάζεται ανθρώπινα όντα με ρυθμό δυο-τρία άτομα το δευτερόλεπτο. Τουλάχιστον 2.000 άνθρωποι φαίνεται να περνούν από εδώ μια συνηθισμένη μέρα και ακόμα περισσότεροι τις Κυριακές. Η περιοχή όπου οι άνθρωποι περιμένουν τώρα έχει χώρο για προσευχή, ένα μικρό καφενέ κι ένα στέγαστρο – μέσα και γύρω απ’ το οποίο πολλοί άνθρωποι κοιμούνται μέχρι να φτάσουν οι εργοδότες τους.

Μέσα από απεργία, οι εργάτες κατέκτησαν ένα χώρο για προσευχή

Έξω απ’ το στέγαστρο μια ομάδα εργατών κάθεται γύρω από μια φωτιά με μια μεγάλη τσαγιέρα. “Δουλέυω στο Ισραήλ εδώ και χρόνια στις κατασκευές και παρόλο που πληρώνει καλά τα πράγματα έχουν χειροτερεύσει αρκετά από τότε που φτιάχτηκε το Τείχος” λέει ο Sabber. Είναι 54 ετών και δουλεύει στο Ισραήλ μόνιμα απ’ την ηλικία των 13 αλλά μιλάει μόνο Αραβικά. “Κάποτε, μπορούσες να πας στη δουλειά με όποιον τρόπο ήθελες. Τώρα μπορείς να πας μόνο απ’ αυτό το πολύ στενό πέρασμα του σημείου ελέγχου. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να σηκωθείς στις 3 π.μ, να στέκεσαι για ώρες στην ουρά και μετά να περιμένεις εδώ ώσπου ν’ ανατείλει ο ήλιος. Γυρίζεις σπίτι αφού δύσει ο ήλιος, κοιμάσαι λίγο και ξανά έξω για δουλειά. Είναι σαν να φεύγεις και να επιστρέφεις στη φυλακή κάθε μέρα, αλλά δεν έχουμε επιλογή.”

 Ξυλοδαρμοί, ατυχήματα, τραυματισμοί και εκμετάλλευση

Είναι δύσκολο να πεις πόσοι ακριβώς Παλαιστίνιοι εργάζονται στο Ισραήλ σε τακτική βάση. Οι υπολογισμοί ποικίλλουν από 60 σε 80 χιλιάδες – οι μισοί νόμιμα, οι μισοί όχι. Μια έκθεση του B’Tselem το 2007 σχετικά με τη βία των δυνάμεων ασφαλείας εναντίον των εργατών χωρίς άδεια σημειώνει ότι μια θεμελιώδης πρόβλεψη της διεθνούς νομοθεσίας απαιτεί ότι μια δύναμη κατοχής εγγυάται την ευημερία των ατόμων υπό στρατιωτική εξουσία. Το 1983, ο τότε αντιπρόεδρος του Ανώτατου Δικαστηρίου του Ισραήλ, Meir Shamgar, απεφάνθη ότι αυτό το καθήκον υπονοεί ότι το Ισραήλ δεν μπορεί να αποσυνδέσει την οικονομία του απ’ αυτή των κατεχόμενων παλαιστινιακών περιοχών. “Κάθε αποσύνδεση των οικονομιών πιθανόν να έχει άμεσα καταστροφικά αποτελέσματα στην οικονομία των περιοχών και του πλούτου του πληθυσμού που ζει εκεί” έγραψε ο Shamgar.
Η έκθεση επίσης αναλύει το πως το Ισραήλ εσκεμμένα ώθησε στην υπο-ανάπτυξη την παλαιστινιακή οικονομία, οδηγώντας στην εξάρτησή της απ’ τους εργάτες που ταξίδευαν για να εργαστούν για Ισραηλινούς σε οικισμούς και στο ίδιο το Ισραήλ. Τα μπλόκα, το καθεστώς άδειας κι το Τείχος – τα οποία ήρθαν ως μέτρα ασφάλειας – δημιούργησαν μια οικονομική κρίση και μια δραστική αύξηση της ανεργίας. Αυτές ήταν απλά μερικές επιδράσεις που είχε το Τείχος στην παλαιστινιακή κοινωνία.

Το σημείο ελέγχου. Στο βάθος: Qalqilia

“Όλο και περισσότεροι εργάτες αναγκάζονται τώρα να ξεγλιστράνε μέσα από ακόμα άχτιστα σημεία του Τείχους, να το σκαρφαλώνουν ή να πληρώνουν πολλά λεφτά σε οδηγούς φορτηγών για να τους κρύψουν στα εμπορεύματά τους” λέει ο Ahmad Sub-Laban της οργάνωσης Ir Amim, η οποία επικεντρώνει στο πολιτικό μέλλον της Ιερουσαλήμ. “Είναι αναγκασμένοι να ξυπνήσουν πολύ νωρίς ώστε να αποφύγουν τις στρατιωτικές περιπόλους, ενώ οι άνθρωποι που έχουν άδειες πρέπει να ξυπνήσουν νωρίτερα για τις μακριές ουρές στα σημεία ελέγχου – έτσι ώστε όλοι ξεκινούν τη μέρα τους γύρω στις 2 π.μ. Εξαιτίας των προσπαθειών και του υψηλού κόστους του ταξιδιού, πολλοί άνθρωποι επιλέγουν να διαμένουν στον τόπο δουλειάς τους σε όλη τη διάρκεια της εβδομάδας, προκαλώντας μία αποσύνδεση από την οικογένεια και επιπλέον κόστη για ύπνο και διατροφή, τα οποία αφαιρούνται από τις πληρωμές τους. Την ίδια στιγμή, οι εργάτες πληρώνονται όλο και λιγότερο, καθώς αυτοί που δεν έχουν άδειες είναι πιο απελπισμένοι κι αυτοί που έχουν εξαρτώνται από τον εργοδότη τους για να ανανεώσουν τις άδειες κάθε τρεις μήνες – έτσι πρέπει να αποδεχτούν τους όρους του.”
Διάφορες ΜΚΟ έχουν επίσης καταγράψει μια αύξηση εργατικών ατυχημάτων και θανάτων παλαιστίνιων εργατών εξαιτίας του Τείχους. Μερικοί αναφέρουν ότι οι εργοδότες γλιτώνουν χρήματα από εξοπλισμό ασφαλείας σε κατασκευαστικούς χώρους και άλλοι υπογραμμίζουν ότι τα πολλά ατυχήματα που προκαλούνται απ’ το σκαρφάλωμα του Τείχους. “Οι άνθρωοπι σπάνε κόκαλα πέφτοντας απ’ το Τείχος ή τους πατάνε αυτοκίνητα στους αυτοκινητόδρομους κοντά στο Τείχος, κι όλα αυτά επιπλέον των εργατικών ατυχημάτων” λέει ο Abed Dari του Kav La’oved, μίας ΜΚΟ για τα εργατικά δικαιώματα. “Η λύση των εργοδοτών είναι σχεδόν πάντα να τους στέλνουν πίσω στα χωριά τους ή να τους αφήνουν σε ένα σημείο ελέγχου απλά για να γλιτώσουν χρήματα από την υγειονομική περίθαλψη.”

 “Εννιά με Πέντε”

Ο Sabber κι οι φίλοι του που έχουν άδειες σηκώνονται νωρίς το πρωί για να περάσουν το σημείο ελέγχου και προσπαθούν να κερδίσουν τα προς το ζην σε ισραηλινά κατασκευαστικά έργα. Ο καθένας μπορεί να τους δει κάθε μέρα, στα ειδικά διαμορφωμένα σημεία ελέγχου κατά μήκος του Τείχους – σημεία ελέγχου τα οποία χωρίζουν δύο περιοχές που ελέγχονται από το Ισραήλ και τις οποίες οι Ισραηλινοί κι οι Εβραίοι μπορούν να διασχίσουν ελεύθερα με οποιαδήποτε κατεύθυνση.
Είναι εκείνοι οι εργάτες χωρίς άδειες που βλέπεις δυσκολότερα. Δυσκολότερα αλλά χωρίς να είναι απίθανο. Το 2009 ο ισραηλινός σκηνοθέτης Daniel Gal συνόδεψε μία τέτοια ομάδα εργατών καθώς αυτοί ξεγλιστρούσαν παράνομα στην Ιερουσαλήμ, και τους κατέγραψε σε μια ταινία μικρού μήκους που λέγεται “Εννιά με Πέντε”, μια παραγωγή για το Ir Amim.
Η ταινία δείχνει μια ομάδα αντρών διαφόρων ηλικιών καθώς κουβαλούν μικρά πακέτα στο απόλυτο σκοτάδι, να αποφεύγουν περιπόλους, να καλούν τσιλιαδόρους οι οποίοι τους ενημερώνουν για τους κινδύνους στο δρόμο τους, να σκαρφαλώνουν μία σειρά τοίχων, να σέρνονται κάτω από συρματοπλέγματα, να διασχίζουν αυτοκινητόδρομους και να εξαφανίζονται μες στην πόλη για ακόμα μία ημέρα χτισίματος σπιτιών στην Ισραηλινή πρωτεύουσα.

“Για μας το να πηγαίνουμε στη δουλειά είναι σαν να πηγαίνουμε στον πόλεμο” λέει ο Nidal Kawasba στην ταινία. Είναι 31 ετών και έχει δουλέψει στο Ισραήλ από τα 15 του. Δεν έχει άδεια να μπει στο Ισραήλ. “Όπως όταν ετοιμάζεσαι για τον πόλεμο πρέπει να λάβεις υπόψη ότι μπορείς να τραυματιστείς, να σκοτωθείς ή να συλληφθείς. Όταν φεύγουμε απ’ το σπίτι μας λέμε αντίο στα παιδιά μας επειδή ίσως να μη γυρίσουμε. Δεν υπάρχουν δουλειές στη Δυτική Όχθη. Στηρίζω τα εφτά παιδιά μου, τη γυναίκα μου, το σπίτι μου και τη μητέρα μου. Έτσι πρέπει να δουλέψω και να φέρω φαί για τα παιδιά μου. Δεν πηγαίνουμε να δουλέψουμε για μια άλλη χώρα. Δουλεύουμε για το Ισραήλ χτίζοντας τα σπίτια τους. Το μόνο στο οποίο ελπίζω είναι τα παιδιά μου να έχουν ένα καλύτερο μέλλον απ’ το δικό μου”

Εργάτες περιμένουν έξω από το σημείο ελέγχου

Φωτογραφίες: Oren Ziv / Activestills
*το κείμενο πάρθηκε από το www.972mag.com
Αποτελεί το 8ο μέρος του αφιερώματος του αριστερού δημοσιογράφου και ακτιβιστή Haggai Matar για τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από την κατασκευή του τείχους στην Παλαιστίνη 
Μετάφραση: Γιώργος Μιχαηλίδης